ŞAİRİN MENZİLİ VE YOL SANCILARI

cemil aydın

 

Şiir metafiziğin alanında dolaşır. Şair aşkın bir kişidir. Hakiki bir şiirde, konu ne olursa olsun Tanrı’yla bir sohbet vardır.

Şiir ulaşılmazın peşindedir. Ulaşılmazla ilgili söylenecek her söz bir öneriden, tahminden öteye gitmeyecektir. Şair burada filozoflara özgü bir rol taşır. Filozof sorulara kati cevaplar vermez, soruları çeşitlendirir; bir önceki sorunun sınırını, mükemmeliyetini aşan bir soruya ulaşır nihayetinde. Şairse Tanrı’yla olan diyaloğunda sorularla ilerler ancak dizelere geçen soruların kendisi değil soruların uyandırdığı duygulardır. Şair bir yere varan biri değildir. Şairin menzili imkansızdır. Yolun hiç bitmemesi onu şiirde daim kılar. Bir başka açıdan yolun hiç bitmemesi, şair bunun farkında olsun olmasın, Tanrı’ya ulaşmakta biraz daha gecikmektir ki şairi derin bir sıkıntıya sokar. Bu sıkıntılı hal de şiirin konusudur. Tam bu noktada şairin imkânsız menzili alınyazısı kabul edip etmeme sorunsalı ortaya çıkar ki bu, şairin kelimelerle olan münasebetini n seyrini belirleyecektir. Alınyazısı kabul edip hakiki şiirde daim olmak mı; yoksa sabırsızlığın ve tahammülsüzlüğün pençesinde kelimelerin ihanetine uğrayıp tarumar olmak mı? Hakiki şiirin yolcusu alınyazısı olarak kabul edecektir ancak burada şair için bir durağanlık riski de yok değildir. Şairin menzilinin imkansızlığında Tanrı’nın iradesini kabul edip “alınyazısı” hükmüne tabi olması şairin yerinde sayması demek değildir. Tanrı’yla muhabbetin devamı, yeni sorularla ruhu yüceltip, nefsin yeryüzündeki yönelişlerini tayin etmesi demektir. Alınyazısının kabulü bir nihayet değildir. Şair Tanrı’yla olan şiirsel muhabbetine nokta koyup o ana kadar edindikleriyle yetinirse biriktirdiği her şey buhar olup yiter. Kelimelerin ihaneti de işte budur. Şairin iradesiyle terke rücu eden kelimeler, ilahi iradeye teslimdir. Şairin elindeki tek hakikat artık budur!

Hakikatlerin ortasında kanaatsiz ve yalnız başına dolaşmak ne bir insanın, ne bir azizin işidir; ama bazen bir şairin işi olabilir.(E.M Cioran, Çürümenin Kitabı sf.97,Metis Yayınları, Kasım 2013)

Kanaatsiz ve yalnız şair, işini yapmaya devam edecektir ancak yaşadığı ve kelimelerle yaşatmaya çalıştığı şiirsel dünyası onu tatmin etmeyecektir. “İnsanın kendisinin kendisine problem olması” olarak tanımlanan bunalımın kucağına düşecektir. Yaşadığı bu bunalıma canavara dönüştürdüğü nefsiyle çözüm arayan şair yanlışına bir yanlış ekleyecek ve bataklığını güzelleştirecektir. Hakiki şiir gerçeği soyutlamayı teklif eder. “Gerçeği soyutlamak yerine gerçekten soyutlanmayı” seçen şairin kendisine ve insanlığa sunacağı hiçbir şey yoktur. “Gerçekten soyutlanmanın” tecrübesinden şair keyif düşkünlüğüyle, tembellikle ve duygusuzlukla dönecektir. Heybeye dolanlar şairin varoluşsal sancılar çekmesine sebep olacak, şair mutsuzluğu ve buhranı sırtına yük edecek, şiirlerinde isyanı tekdüzeleştirecektir. Bunalımı yüceltecek ve çaresizliğin, tükenmişliğin içinde kıvranacaktır. Tatminsizliğin bitmek bilmeyen tekrarı. İşte istikametini şaşırmış şiirin izahı!

Tatminsizlik elbette her şairin tadacağı bir his. Alınyazısını, bilinçle Tanrı’ya hareket için kullanan şairde de bir tatminsizlik olacaktır. Fakat onun tatminsizliği, Tanrı’yla olan muhabbetinde kusuru kendisinde bulmaktan kaynaklanan bir tatminsizliktir. Öznesi şairin kendisidir. Ama kanaatsiz ve yalnız bir şair yolu şaşırdığı andan itibaren kendisini maruz kalan olarak niteleyecektir...

Her şairin bir şekilde içine düştüğü bu ruhi kasvetin sanatçıyı doğurganlaştırdığı kabul edilir. Tatminsizliğin sancılarıyla melankolinin ağına takılan şair, duyguları şeyleştirme konusundaki maharetini bunda da gösterecek ve melankoliyi bir afyon haline getirecektir.

Melankoli, egoizmin düş halidir. Kendinin dışında artık hiçbir nesne, hiçbir sevgi ya da hiçbir nefret sebebi yoktur.(E.M Cioran, Çürümenin Kitabı sf.103,Metis Yayınları, Kasım 2013)

Şair içine düştüğü girdapta baş dönmelerini, azap çeken ruhunun sancılarını melankoliyle tanımlayacak ve kendisiyle alakalı tüm yargılarına melankoliyi bir zırh yapacaktır. Şairi bu zırh elbette korumayacak. Melankoli hapının etkisi geçecek. Şairin dizeleri bir düş etkisi yaratan bu hapın yan etkisinden başka bir şey olmayacaktır.